Studenci medycyny, co roku w okresie wakacyjnym, zobowiązani są do podjęcia praktyk lekarskich. Ich zaliczenie jest warunkiem koniecznym do awansowania na kolejny rok. Praktyki lekarskie realizowane są w ciągu 4 tygodni każdego lata, łącznie jest to 600 godzin dydaktycznych, poświęconych na wzbogacanie umiejętności praktycznych, obserwacji działań personelu medycznego, oswajania się pracą przy łóżku chorego, ale
i poszerzania zainteresowań w obrębie przeróżnych dziedzin medycyny.

Co warto wiedzieć przed rozpoczęciem praktyk wakacyjnych? Co zrobić, żeby wynieść
z nich jak najwięcej? I jak wybrać odpowiednią placówkę, tak, aby nie był to czas zmarnowany?

Wszystkich studentów obowiązuje ten sam ramowy plan praktyk zawodowych. Obejmują one doskonalenie umiejętności praktycznych w wymiarze:

  • opieki nad chorym: 4 tygodnie,
  • podstawowej opieki zdrowotnej (medycyna rodzinna): 3 tygodnie,
  • pomocy doraźnej: 1 tydzień,
  • chorób wewnętrznych: 4 tygodnie,
  • intensywnej terapii: 2 tygodnie,
  • pediatrii: 2 tygodnie,
  • chirurgii: 2 tygodnie,
  • ginekologii i położnictwa: 2 tygodnie.


Każda uczelnia indywidualnie ustala jednak swój program praktyk i terminy ich realizacji (dlatego między uczelniami mogą występować różnice w kolejności ułożenia poszczególnych bloków praktyk, zwykle po IV lub V roku, w zależności od tego jakie przedmioty realizowano w czasie poprzedzających semestrów na wykładach i ćwiczeniach).

Studenci otrzymują skierowanie na odpowiednie praktyki ze swojej uczelni i mogą je zrealizować w wybranej przez siebie placówce, dysponującej danym oddziałem lub jednostką. Należy pamiętać o dopełnieniu wszelkich formalności, zdobyciu wymaganych podpisów i pieczątek w dzienniczku praktyk i innych dokumentach, wymaganych przez uczelnię.

Praktyki lekarskie po 1 roku studiów


Praktyki wakacyjne po 1 roku różnią się od praktyk lekarskich na wyższych latach studiów – to tak naprawdę pierwszy kontakt studenta z pacjentem, po dwóch semestrach nauki anatomii, histologii i innych przedmiotów podstawowych.

Są to praktyki pielęgniarskie, podczas których studenci zapoznają się ze specyfiką pracy na oddziale szpitalnym, podstawowymi procedurami w zakresie opieki nad pacjentem (w tym ich karmienie, mycie, słanie łóżka), jak i opieki medycznej (wszelkie procedury pielęgniarskie, takie jak: pomiary ciśnienia i temperatury, zakładanie wenflonu, pobieranie krwi, podawanie leków, przygotowanie pacjenta do badań diagnostycznych).

Studenci mają szansę zapoznać się z prowadzeniem dokumentacji medycznej, opiekują się pacjentami przed i po zabiegach, a tym samym mają możliwość znaleźć się po raz pierwszy na bloku operacyjnym. 

Praktyki pielęgniarskie po pierwszym roku kierunku lekarskiego mogą być realizowane na dowolnym oddziale. Obowiązki praktykanta mogą się różnić w zależności od rodzaju leczonych tam schorzeń (na przykład na oddziale chirurgicznym może być to zmiana opatrunków, z kolei na oddziale kardiologicznym – wykonywanie badania EKG). Pierwszoroczni studenci często są zafascynowani dosyć wąskimi specjalizacjami, a praktyki pielęgniarskie umożliwiają poznanie specyfiki pracy na takich oddziałach już na samym początku. 

Mimo, że są to praktyki o charakterze opieki pielęgniarskiej, warto wykorzystać ten czas na zbieranie doświadczenia także od obecnych na oddziale lekarzy i zgłaszać chęć uczestnictwa w procedurach zarówno tych pielęgniarskich, jak i lekarskich. 

Praktyki lekarskie po 2 roku studiów


Od 2 roku studenci odbywają już specjalistyczne praktyki lekarskie. Tydzień praktyk (30 godzin) poświęcony jest na pomoc doraźną i realizowany jest na szpitalnym oddziale ratunkowym lub stacji pogotowia ratunkowego. Studenci zapoznają się ze specyfiką pracy lekarskiej, prowadzeniem dokumentacji, a przede wszystkim mają szansę uczestniczyć w badaniu przedmiotowym i podmiotowym pacjentów. Poznają zasady udzielania pierwszej pomocy.

Praktyki na SOR są swego rodzaju ruletką – trafić można na wyjątkowo spokojny dzień, w czasie którego możliwości pracy z pacjentami są małe; zdarzają się jednak dni bardzo intensywne, a studenci mogą brać udział w czynnościach ratunkowych w stanach nagłych i wyjazdach karetki, a także zapoznać się z tzw. triagem. Przekrój pacjentów, jakich można spotkać w czasie praktyk na SOR jest ogromny (pacjenci internistyczni, chirurgiczni, pediatryczni, ginekologiczni). 

Oprócz tygodniowych praktyk na SOR, po 2 roku studiów realizowana jest 3-tygodniowa praktyka (90 godzin) z zakresu medycyny rodzinnej w gabinecie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). 

Studenci mają szansę zapoznać się z nową dla nich specyfiką pracy z pacjentami – poza szpitalem – w przychodni, a także na wizytach domowych. Towarzyszą oni lekarzom w codziennym przyjmowaniu pacjentów, uzupełnianiu dokumentacji, uczestniczą w badaniu internistycznym i pediatrycznym. Biorą udział w wypisywaniu recept, skierowań na specjalistyczne badania, zaświadczeń. Osłuchują się z przypisywanymi lekami na konkretne schorzenia. Mają szansę nauczyć się interpretować wyniki badań laboratoryjnych czy obrazowych, wykonywanych w ramach POZ.

W gabinecie lekarza rodzinnego studenci mają też szansę uczestniczyć w bilansach okresowych dzieci i młodzieży oraz szczepieniach. 

Praktyki lekarskie po 3 roku studiów


Całość lekarskich praktyk wakacyjnych po 3 roku (4 tygodnie czyli 120 godzin) realizowana jest na oddziale chorób wewnętrznych. Praktykanci mają jednak wybór, czy będzie to ogólny oddział internistyczny, czy oddział węższej specjalności (na przykład: endokrynologiczny, nefrologiczny czy pulmonologiczny). 

Studenci będący w połowie swojej drogi po dyplom, mają już za sobą pierwsze zajęcia kliniczne na uczelni, a praktyki z zakresu chorób wewnętrznych umożliwiają im szlifowanie zdobytych tam umiejętności. Przeprowadzają już szczegółowe badanie przedmiotowe  i podmiotowe, uzupełniają historie chorób, biorą udział w odprawach i obchodach lekarskich, uczestniczą w planowaniu odpowiednich badań dodatkowych. Jest to doskonała okazja, żeby pod okiem lekarzy ćwiczyć interpretacje wyników tych badań. Ze względu na rozmaitość schorzeń, jakimi zajmują się interniści, praktykanci mają okazję zobaczyć na żywo objawy, o których do tej pory czytali jedynie w książkach (a to, co zobaczy się na żywo zdecydowanie dłużej pozostaje w pamięci).

Praktyki na oddziale chorób wewnętrznych umożliwiają jednak przede wszystkim poukładanie sobie w głowie najczęstszych jednostek chorobowych, z którymi każdy lekarz prędzej czy później będzie miał do czynienia (takie jak cukrzyca czy choroby sercowo-naczyniowe).

Praktyki lekarskie po 4 i 5 roku studiów


W zależności od uczelni, specjalistyczne praktyki po 4 oraz 5 roku studiów mogą nieco różnić się kolejnością bloków (praktyki na oddziale pediatrii, chirurgii, ginekologii i położnictwa oraz intensywnej terapii).

Najczęściej po 4 roku studenci realizują praktyki w zakresie pediatrii i chirurgii (po 2 tygodnie), natomiast po 5 roku w zakresie intensywnej terapii oraz ginekologii i położnictwa (po 2 tygodnie).

Studenci, którzy regularnie uczestniczą w zajęciach klinicznych na oddziałach szpitalnych mają szansę na usystematyzowanie swojej merytorycznej wiedzy i ćwiczenie praktycznych umiejętności. 

Na oddziale pediatrycznym mogą uporządkować wiedzę na temat pierwszej pomocy w stanach nagłych u dzieci, ich odrębności anatomicznych, zasad żywienia i, patofizjologii najważniejszych schorzeń. Jest to również świetna okazja do nabycia umiejętności zbierania wywiadu z małymi pacjentami i ich rodzicami.

Część studentów jest już ukierunkowana mniej lub bardziej na swoje wymarzone specjalizacje, plusem jest więc dowolność wyboru węższej specjalności w ramach oddziału pediatrycznego (np. oddział gastroenterologii dziecięcej; oddział hematologii dziecięcej czy oddział neonatologiczny).

Praktyki w zakresie chirurgii podobnie można realizować na oddziale chirurgii ogólnej, jak również w ramach węższych gałęzi tej dziedziny (jak na przykład chirurgii naczyniowej czy chirurgii onkologicznej). 

Studenci zainteresowani specjalizacją zabiegową mają szansę maksymalnie wykorzystać ten czas, towarzysząc lekarzom i/lub asystując w różnego rodzaju operacjach, co często nie jest możliwe na większą skalę podczas zajęć na uczelni, ze względu na dużą ilość studentów i ograniczony czas. 

Oddział chirurgiczny również stanowi świetną okazję do wyćwiczenia badania przedmiotowego i podmiotowego, opieki nad pacjentem kwalifikowanym do zabiegu, interpretacji wyników badań laboratoryjnych i obrazowych.

Podczas praktyki wakacyjnej po 5 roku studenci zapoznają się z charakterem pracy na oddziale intensywnej terapii. Mogą nabywać cenne umiejętności pod okiem lekarzy anestezjologów zarówno na bloku operacyjnym, przy znieczulaniu do zabiegów, jak i przy łóżkach, na oddziale intensywnej opieki medycznej (poznanie działania respiratora, defibrylatora, kadriomonitora, pomp infuzyjnych, wentylacji wspomaganej, cewnikowanie pęcherza moczowego, zakładanie wkłucia centralnego i wiele innych). Studenci mogą uporządkować wiedzę teoretyczną na temat zakażeń bakteryjnych, wirusowych, pasożytniczych, grzybiczych i ich leczenia.

W ramach dwutygodniowej praktyki w zakresie ginekologii i położnictwa, studenci mogą zapoznać się ze specyfiką pracy na oddziale ginekologicznym, oddziale położniczym i trakcie porodowym. Praktyki te wiążą się z możliwością nabywania umiejętności praktycznych w bardzo szerokim zakresie: od bloku operacyjnego (uczestnictwo w zabiegach planowych: onkologicznych, uroginekologicznych; cięciach cesarskich), przez przyjmowanie pacjentek do porodu planowego i nagłego; uczestnictwo w odbieraniu porodu, monitorowanie parametrów życiowych płodu, matki i noworodka; po, przede wszystkim, bardzo dobre opanowanie badania ginekologicznego. 

Studenci mogą realizować swoje praktyki w szpitalach w całej Polsce, a także za granicą. (np. za pomocą programu ERASMUS, czy za pośrednictwem organizacji studenckiej IFMSA-Poland). Przed wybraniem konkretnego miejsca do odbycia praktyk, warto zorientować się jak wygląda atmosfera na danym oddziale, współpraca personelu ze studentem i angażowanie go w różne procedury. Pomocne okażą się na pewno opinie starszych kolegów i koleżanek. Warto się również zastanowić, czego indywidualnie oczekuje się od takich praktyk: mniejsze szpitale powiatowe mają opinię miejsc, w których studentowi łatwiej jest angażować się w poszczególne procedury i zabiegi, niż w przepełnionym studentami szpitalu klinicznym – ten z kolei może obfitować w ciekawsze i rzadsze przypadki, których nie będzie się miało szansy zobaczyć w mniejszym ośrodku.

Praktyki wakacyjne dla studentów kierunku lekarskiego są ogromną szansą rozwoju i nabycia masy umiejętności, których wyćwiczenie w czasie ograniczonym do zajęć klinicznych, przy licznych grupach studenckich, jest często niemożliwe.

To jednak od studentów zależy, czy z tej szansy skorzystają i czy czas na oddziale bez wejściówek i kolokwiów, wykorzystają odpowiednio.

Pamiętajmy też, że jednym z najważniejszych celów lekarskich praktyk studenckich jest kształtowanie umiejętności komunikacyjnych wśród przyszłych lekarzy, ich empatii i szacunku dla chorego. 

Warto więc wyciągnąć z tego okresu ile się da, rozwijać swoje umiejętności miękkie,  poszerzać zainteresowania i korzystać z doświadczenia całego personelu medycznego, tak, aby po studiach móc wkroczyć w samodzielność z większą pewnością siebie.