Przybornik młodego lekarza, czyli wszystko, czego potrzebujesz w codziennej pracy

Wszyscy lekarze w swojej pracy używają szeregu narzędzi, które mają za zadanie ułatwić im wykonywanie codziennych obowiązków. Począwszy od rzeczy tak oczywistych jak pieczątka czy stetoskop, poprzez latarkę diagnostyczną, a skończywszy na aplikacjach medycznych w telefonie komórkowym. Przedmioty te łączy kilka cech – przede wszystkim usprawniają one pracę lekarza i czynią ją bardziej wydajną, a często również bezpieczniejszą. W trakcie studiów na kierunku lekarskim z biegiem lat studenci dowiadują się o kolejnych narzędziach, w które warto się zaopatrzyć przed otrzymaniem tytułu. Wiedza ta jest im przekazywana podczas zajęć przez asystentów bądź pocztą pantoflową, od starszych kolegów i koleżanek. Niestety brakuje jednego miejsca, w którym mogliby sprawdzić, co tak naprawdę przyda im się w przyszłej pracy oraz na co powinni zwracać uwagę przy wyborze konkretnych produktów.

Właśnie z tego powodu postanowiliśmy stworzyć ten krótki poradnik, w którym zebraliśmy większość najważniejszych przedmiotów potrzebnych młodym lekarzom. Całość została podzielona na dwie sekcje: narzędzia uniwersalne, czyli takie, które przydadzą się każdemu, niezależnie od wykonywanej specjalności oraz inne, bardziej specyficzne i dedykowane konkretnym dziedzinom medycyny. Pierwszą z wymienionych tu kategorii podzieliliśmy dodatkowo na trzy części: odzież, sprzęt oraz aplikacje na telefon komórkowy i strony internetowe. Dzięki temu każda osoba znajdzie tutaj coś dla siebie i bez trudu odszuka interesujące ją zagadnienia. Artykuł kierujemy przede wszystkim do początkujących lekarzy, w trakcie stażu podyplomowego lub tuż przed nim, a także do studentów kierunku lekarskiego, rozpoczynających zajęcia kliniczne. Są to szczególne etapy w życiu młodych adeptów medycyny, podczas których zastanawiają się, czego tak naprawdę będą potrzebować, żeby dobrze i sprawnie wykonywać swoją pracę. Mamy nadzieję, że zebranie tych wszystkich przedmiotów w jednym miejscu w formie poradnika pomoże rozwiać większość wątpliwości. Zatem do dzieła!

Podstawowe narzędzia młodego lekarza

Przedmioty uniwersalne

W pierwszej części poradnika przedstawimy narzędzia uniwersalne, które w dużej mierze przydają się już na studiach, a następnie służą lekarzom różnych specjalności. Wiele z nich to rzeczy bardzo oczywiste, takie jak np. fartuch lekarski czy zegarek. Mimo to postanowiliśmy je tutaj umieścić, aby stworzyć kompletny zbiór zawierający zarówno podstawowe, jak i zaawansowane pomoce medyczne. W akapicie poświęconym aplikacjom na telefon komórkowy i stronom internetowym znajdują się natomiast przykłady bardziej lub mniej znanych wirtualnych narzędzi, które ułatwiają pracę lekarzy. Wymieniliśmy ich całkiem sporo, co oczywiście nie oznacza, że należy pobrać i korzystać z nich wszystkich. Każdy może wybrać spośród nich takie, które będą odpowiadać mu swoim wyglądem i dostępnymi funkcjami oraz okażą się najbardziej przydatne w codziennej praktyce.

Odzież medyczna

• Fartuch lekarski – to element stroju, który posiada każda osoba studiująca na kierunku lekarskim. Na początku przydaje się on głównie na zajęciach prosektoryjnych z anatomii, dopiero dużo później używa się go w szpitalu. Zwykle ma to miejsce na trzecim roku studiów, czyli w momencie rozpoczęcia przedmiotów klinicznych. I o ile fakt konieczności posiadania fartucha nie będzie dla nikogo zaskoczeniem, to dużo mniej oczywiste jest, jakimi konkretnie cechami powinien się on odznaczać i czym należy kierować się przy jego wyborze.
  Wiele osób dowiaduje się tego dopiero na którychś z kolei zajęciach klinicznych, kiedy w praktyce okazuje się, czy zakupiony strój spełnia wszystkie wymogi, czy też wręcz odwrotnie. Jaki więc powinien być fartuch lekarski? Najważniejsze, żeby był wygodny i dopasowany, czyli taki, który jednocześnie nie krępuje ruchów i nie jest zbyt luźny, przeszkadzający przy swobodnym przemieszczaniu się. Inną ważną cechą, o której niestety mówi się zbyt rzadko, stanowi długość rękawów fartucha. W codziennej pracy należy zwracać uwagę na to, aby nasze przedramiona pozostawały odkryte. Oznacza to, że najlepiej sprawdzą się fartuchy z krótkimi rękawami, których nie będzie trzeba dodatkowo podwijać. Dlaczego? Taka strategia pozwala zapobiegać przenoszeniu drobnoustrojów na długich rękawach fartuchów pomiędzy pacjentem a personelem medycznym, a następnie innymi pacjentami. Niezakryte przedramiona można aż do łokci bez trudu dokładnie umyć i zdezynfekować. Tym samym, minimalizujemy ryzyko rozprzestrzeniania się zakażeń szpitalnych. Oprócz tego przy zakupie fartucha warto zwrócić uwagę na głębokość kieszeni. Zwykle trzeba w nich pomieścić co najmniej kilka przedmiotów (m.in. stetoskop, pieczątkę, notes, długopisy), więc im są głębsze i im jest ich więcej, tym będzie to bardziej praktyczne i wygodne. Na koniec należy wspomnieć, że już na studiach dobrze jest mieć w swojej garderobie przynajmniej dwa fartuchy na wypadek nieprzewidzianych sytuacji. Wystarczy, że Twój strój zabrudzi się w trakcie pracy, a do domu wrócisz zbyt późno, aby zdążyć go na spokojnie wyprać przed następnym dniem – właśnie na takie okazje przydaje się zapasowy ubiór, który można po prostu wyciągnąć z szafy i spakować do torby.
• Bluza i spodnie lekarskie (tzw. “scrubsy”) – jest to zestaw, który przyda się każdemu studentowi medycyny i sprawdzi się również w przypadku dużej części specjalizacji (np. chirurgii, ortopedii czy ginekologii i położnictwa). Tak naprawdę to, czy będziesz z niego korzystać zależy nie tylko od specyfiki danej dziedziny medycyny, ale również od twoich własnych preferencji. Warto w tym miejscu podkreślić, że ma on dużą przewagę nad standardowym fartuchem lekarskim, ponieważ zapewnia lekarzom lepszą ochronę. Wiąże się to przede wszystkim z tym, że nie zawsze jesteś w stanie przewidzieć dokładny moment, w którym będziesz wykonywać jakąś procedurę medyczną bądź przy niej asystować. Nosząc pełny strój medyczny, nie musisz dodatkowo obawiać się, że Twoje nowe spodnie ubrudzą się gipsem, krwią bądź innym płynem ustrojowym.
  Wybierając ten rodzaj odzieży medycznej, można kierować się podobnymi wskazówkami do zamieszczonych powyżej w akapicie poświęconym fartuchom lekarskim. Oprócz tego warto pamiętać, że biały kolor nie jest tutaj jedyną opcją. Dużo bardziej praktyczne są ciemniejsze bluzy i spodnie medyczne, na których nie widać od razu każdego, nawet najmniejszego zabrudzenia. Jest to również bardzo ważne w przypadku specjalizacji, gdzie pacjentami są małe dzieci. Biała odzież medyczna często wywołuje wśród nich złe skojarzenia i wzbudza niepotrzebny stres. W takim przypadku lekarze mogą wybierać spośród całej gamy kolorów, a nawet różnorodnych wzorów i krojów w zależności od własnych upodobań.
• Buty – jest to kolejny niezbędny element garderoby każdego lekarza i studenta medycyny. Wchodząc do budynku szpitala lub poradni, należy zmienić codzienne obuwie, aby przeciwdziałać rozprzestrzenianiu się drobnoustrojów. Podobnie jak w przypadku fartuchów czy bluz medycznych, moda na konkretny typ butów używany w pracy lekarza zmieniała się na przestrzeni lat. Tak naprawdę nie ma to jednak znaczenia, czy zdecydujesz się na gumowe klapki, trepy czy też inne obuwie. Przy wyborze dobrze jest odpowiedzieć sobie na pytanie: “Czy będzie mi w tych butach wygodnie?”. Jeśli potrafisz wyobrazić sobie, że spędzisz w nich kilka lub nawet kilkanaście godzin i że sprawdzą się w każdej sytuacjach (również w takiej, w której trzeba się szybko przemieścić z jednego końca szpitala na drugi), śmiało możesz dokonać zakupu. Niezależnie od tego, jaki konkretnie typ butów ostatecznie wybierzesz, bardzo istotne jest tutaj, aby faktycznie korzystać z nich tylko w miejscu pracy. Traktowanie ich zamiennie jako obuwie szpitalne bądź codzienne, do wyjścia na spacer lub zakupy nie stanowi godnej polecenia praktyki.
  Mówiąc o odzieży medycznej, nie można zapomnieć o jeszcze jednej bardzo ważnej kwestii. Jeśli zostawiasz swój fartuch lekarski, bluzę medyczną bądź buty we wspólnej szatni, dobrze jest zadbać o ich odpowiednie oznaczenie po to, aby nikt omyłkowo nie zabrał czegoś, co należy do Ciebie. Zazwyczaj wystarczy po prostu długopis wystający z kieszeni fartucha, a w przypadku obuwia możesz zaopatrzyć się w specjalne przypinki, które skutecznie wyróżnią je spośród innych.

Sprzęt

• Pieczątka – to prawdziwy lekarski atrybut. Bez wątpienia jest jednym z najbardziej charakterystycznych narzędzi używanych przez lekarzy (tuż obok stetoskopu). Podobnie jak ma to miejsce w przypadku innych wymienionych tutaj przedmiotów, na rynku można znaleźć szeroki wachlarz produktów. Poszczególne pieczątki różnią się między sobą nie tylko wyglądem, ale również sposobem stemplowania i uzupełniania tuszu. Ponadto istnieją takie, które umożliwiają obsługę jednoręczną oraz takie, które wymagają użycia obu dłoni. Dobrze jest zwrócić uwagę na te cechy przy wyborze konkretnej pieczątki. W praktyce lekarskiej najważniejsze staje się to, aby stemplowanie kolejnych zleceń lub innej dokumentacji medycznej przebiegało sprawnie i nie nastręczało niepotrzebnych trudności. Istnieją takie specjalizacje, w których możliwość przyspieszenia tej czynności i zajęcia się ważniejszymi zadaniami ma szczególnie znaczenie (np. medycyna ratunkowa). Niestety nie zawsze jest to realne, np. z powodu konieczności częstego uzupełniania tuszu, co stanowi wadę niektórych dostępnych w sprzedaży produktów. Pomimo wszystkich przedstawionych tutaj praktycznych wskazówek, nie zapominaj również o tym, że pieczątki będziesz używać na co dzień. Warto więc, aby odpowiadała Ci ona swoim wyglądem, ponieważ stanowi Twoją lekarską wizytówkę. Możesz również rozważyć zamówienie od razu dwóch pieczątek, zwłaszcza jeśli planujesz pracować w więcej niż jednym miejscu lub jeździć na wizyty domowe. Jedną z nich dobrze jest wówczas trzymać blisko siebie, np. w kieszeni fartucha lub na biurku, drugą natomiast w torbie lekarskiej, którą zabierasz do pacjentów. Dzięki temu nie musisz się obawiać, że w którymś momencie zapomnisz zabrać jej ze sobą. Uważaj jednak, aby nie zgubić żadnej z nich – wiąże się to bowiem z niebezpieczeństwem dostania się pieczątki w niepowołane ręce.
• Stetoskop – to kolejny przedmiot, który przydaje się zarówno lekarzom, jak i studentom medycyny. Co prawda istnieją specjalizacje, w których narzędzie to jest wykorzystywane rzadziej niż w innych dziedzinach, ale i tak każdy musi się w nie zaopatrzyć w którymś momencie swojego lekarskiego życia. Wyróżniamy różne rodzaje stetoskopów w zależności od potrzeb i wykonywanej pracy, m.in. internistyczne, kardiologiczne, pediatryczne, neonatalne czy anestezjologiczne. Na studiach dobrym pomysłem będzie zakup wariantu klasycznego, czyli internistycznego, pochodzącego ze znanej i sprawdzonej firmy. Takie narzędzie będzie Ci służyć przez wiele lat – sprawdzi się zarówno na zajęciach, podczas praktyk wakacyjnych, jak i na stażu podyplomowym. Później, w zależności od wybranej specjalizacji możesz zdecydować się na zakup stetoskopu dedykowanego konkretnej dziedzinie medycyny lub po prostu korzystać ze wspólnego sprzętu dostępnego na oddziale. Podobnie jak w przypadku innych narzędzi, tak i tutaj możesz wybierać spośród dużej liczby kolorów i motywów. Dobrze zdecydować się na taki stetoskop, który nie znudzi Ci się zbyt szybko i z którego będziesz chętnie korzystać nawet po kilku latach. Nie sposób w tym miejscu nie wspomnieć o stetoskopach elektronicznych, o których mówi się ostatnio coraz częściej. Jednym z przykładów jest tutaj sprzęt firmy StethoMe, który już wkrótce będzie dostępny w sprzedaży. Stetoskopy te będą posiadać takie funkcje jak m.in. nagrywanie, analizowanie i przesyłanie danych dotyczących zjawisk osłuchowych. Dzięki temu możliwe stanie się zbadanie dziecka przez rodziców w zaciszu domowym, a następnie przekazanie informacji medycznych do lekarza prowadzącego i podjęcie przez niego odpowiednich decyzji.
• Zegarek – nie jest to typowy lekarski przedmiot, ale nie należy o nim zapominać, ponieważ przydaje się w wielu sytuacjach w codziennej pracy lekarza. Zacznijmy od tego, że sprawdzanie aktualnej godziny na wyciągniętym z kieszeni telefonie komórkowym nie wygląda zbyt profesjonalnie w oczach pacjentów. Sytuacja wygląda podobnie w przypadku badania tętna przy użyciu aplikacji stopera zainstalowanej na smartfonie – nie jest to ani eleganckie, ani praktyczne. Dlaczego? Przede wszystkim korzystanie z telefonu bardzo często wiążę się z koniecznością zdjęcia rękawiczek ochronnych i ich późniejszego ponownego założenia. Przy tym nietrudno o przypadkowe przeniesienie drobnoustrojów z pacjenta na telefon lub odwrotnie. Z tego powodu lepiej zrezygnować z korzystania z tego urządzenia w trakcie wykonywania badania przedmiotowego. Niestety zegarek zapięty na nadgarstku również nie jest najlepszym rozwiązaniem. Aby móc dokładnie umyć i zdezynfekować ręce oraz przedramiona, należy zrezygnować z noszenia wszelkiego rodzaju biżuterii i gadżetów. Jak więc właściwie obliczyć tętno pacjenta czy też po prostu sprawdzić aktualną godzinę, jeśli w pobliżu nie ma żadnego większego zegara? Na pomoc przychodzą silikonowe zegarki lekarskie, które można przyczepić do kieszeni fartucha. Ich niewątpliwą zaletą jest materiał, z którego są wykonane – umożliwia on odpowiednie wyczyszczenie sprzętu po każdym użyciu. Warto rozważyć zakup takiego zegarka, jeśli w miejscu, w którym pracujesz nie zawsze masz łatwy dostęp do zegara, a sytuacja często wymaga wykonania szybkiego pomiaru tętna.
• Notatnik – to przedmiot, który przydaje się m.in. do zbierania wywiadu, spisywania najważniejszych objawów lub rozpisywania listy rzeczy do zrobienia danego dnia. Każda osoba studiująca na kierunku lekarskim lub zajmująca się tym zawodem powinna go mieć, aby w razie potrzeby móc coś szybko zanotować. Najlepiej sprawdzają się takie notesy, które bez trudu mieszczą się w kieszeni fartucha i z których można swobodnie wyrywać kartki – często przydaje się to w sytuacji, gdy chcesz zapisać jakąś informację pacjentowi lub zostawić sobie przypomnienie w formie notatki na biurku. Dobrym przykładem jest notatnik na spirali w rozmiarze A6, który spełnia wszystkie wymienione powyżej warunki. Dodatkowo, nie trzeba go każdorazowo zamykać, przez co można szybko wyciągnąć go z kieszeni i natychmiast wrócić do sporządzanej wcześniej notatki.
• Długopisy – o tym, że przydają się w codziennej pracy, nie trzeba nikomu przypominać. Każdy, kto choć raz pracował w szpitalu, wie, że jedną z ich najbardziej charakterystycznych cech jest to, jak łatwo się gubią. W ciągu dnia bardzo często będziesz pożyczać długopis innemu lekarzowi bądź pacjentowi, który potrzebuje podpisać jakiś dokument, a nie ma przy sobie niczego do pisania. Wystarczy, że ta osoba zapomni Ci go oddać lub Ty zbyt szybko odejdziesz, by zająć się innymi obowiązkami, a nagle okaże się, że nie masz czym wypełnić dokumentacji medycznej. Wbrew pozorom zdarza się to bardzo często i właśnie dlatego warto posiadać przynajmniej kilka długopisów w zapasie, aby tego uniknąć. Z tego samego powodu lepiej zrezygnować z noszenia przy sobie pamiątkowych, wartościowych długopisów bądź piór – takie przedmioty możesz trzymać w jednym miejscu, np. na lekarskim biurku i korzystać z nich tylko tam. Dzięki temu ryzyko, że stracisz coś, co jest dla Ciebie cenne znacząco się zmniejsza.
• Latarka diagnostyczna – to kolejne bardzo przydatne narzędzie. Niezależnie od wybranej specjalizacji, badanie jamy ustnej i gardła będzie jedną ze stosunkowo często wykonywanych przez Ciebie czynności lekarskich. Podobnie jak miało to miejsce w przypadku pomiaru tętna, tutaj również korzystanie z aplikacji latarki zainstalowanej na telefonie komórkowym nie jest najlepszym pomysłem. Zarówno z uwagi na fakt, że nie wygląda to szczególnie profesjonalnie, jak i z powodu konieczności zdejmowania rękawiczek ochronnych oraz ryzyka przenoszenia drobnoustrojów. Zamiast używać do telefonu, możesz zakupić specjalną latarkę diagnostyczną i nosić ją w kieszeni fartucha. Przy wyborze zwróć uwagę na jej moc – niektóre dostępne na rynku produkty generują tak niewielkie natężenie światła, że dokładne zbadanie gardła przy ich pomocy staje się praktycznie niemożliwe. W przypadku części specjalizacji nie będziesz potrzebować latarki diagnostycznej tak często jak np. lekarz rodzinny, pediatra czy internista. Ale i tak warto zaopatrzyć się w choćby najbardziej podstawowy model tego narzędzia już na studiach, ponieważ ułatwia to wykonywanie codziennych obowiązków.
• Krem nawilżający – to coś, czego potrzebują wszystkie lekarskie i studenckie ręce po długim dniu spędzonym w szpitalu lub poradni. Płyny dezynfekujące oraz szorstkie ręczniki papierowe, których używasz wiele razy w ciągu dnia skutecznie niszczą barierę lipidową naskórka. To z kolei może doprowadzić do wysuszonej i nieprzyjemnej w dotyku skóry, a czasem nawet poważniejszych problemów dermatologicznych. Oczywiście kwestia ta nie dotyczy każdej osoby. Jedni mają skórę bardziej wrażliwą i podatną na tego typu środki, inni radzą sobie z nimi znacznie lepiej. Jeśli należysz do tej pierwszej grupy, dobrym nawykiem będzie noszenie przy sobie kremu nawilżającego i używanie go co jakiś czas, np. wtedy, gdy poczujesz, że Twoje dłonie stają się suche i szorstkie w dotyku. W przypadku bardziej nasilonych dolegliwości ze strony skóry możesz nawet pomyśleć o użyciu emolientu, który nie tylko odpowiednio nawilży Twoje ręce, ale również przyczyni się do uszczelnienia bariery naskórkowej.
• Coś do czytania – a dokładniej mówiąc coś, z czego można się pouczyć w czasie, gdy na oddziale lub w poradni nic się nie dzieje. Mam świadomość, że są takie miejsca pracy, w których bardzo trudno o choćby chwilę wytchnienia, a gdy wreszcie taka następuje, to ostatnią rzeczą, na którą mają ochotę lekarze jest nauka. Pomijając jednak takie sytuacje, często zdarza się, że jedne dni są bardziej, a drugie mniej pracowite. Bywają momenty, czy to na studiach, czy podczas stażu podyplomowego, a czasem nawet w trakcie rezydentury, gdy niewiele się dzieje – warto taki czas wykorzystać na odpoczynek, a gdy starczy Ci energii – również na dokształcanie się. W tym celu przyda Ci się spakowana do podręcznej torby książka lub czasopismo naukowe, które prenumerujesz. Istnieje pewna ciekawostka z tym związana, która dotyczy czasu pracy lekarza w wymiarze dobowym. Czemu wynosi on 7 godzin i 35 minut, a nie pełne 8 godzin? W zamyśle ustawodawców pozostałe 25 minut lekarze powinni przeznaczać właśnie na dokształcanie się i upewnianie, że ich wiedza jest zgodna z aktualnymi standardami. Jednak każda osoba wykonująca ten zawód wie, że zapoznanie się z najnowszymi wytycznymi i przeczytanie fachowej literatury medycznej często zajmuje znacznie więcej niż wspomniane powyżej niecałe pół godziny dziennie. Mimo to dobrym pomysłem będzie wykorzystanie dłuższych przerw w pracy na doczytywanie pewnych rzeczy, ponieważ pozwala to zaoszczędzić trochę czasu wolnego, który potem bez wyrzutów sumienia można przeznaczyć na inne, przyjemniejsze aktywności.
• Kubek i kawa – przydają się wtedy, kiedy wiesz, że na danym oddziale spędzisz więcej czasu. Jeśli będziesz gdzieś tylko przez krótki okres, np. w ramach zajęć klinicznych, prawdopodobnie nie ma to większego sensu. Sytuacja wygląda nieco inaczej, jeśli odbywasz w danym miejscu praktyki wakacyjne, kilkumiesięczny staż podyplomowy lub dostajesz się na rezydenturę. Bardzo szybko inni pracownicy zaczną proponować Ci napicie się kawy lub herbaty, mówić, gdzie znajdziesz szklanki i zachęcać do nieskrępowanego korzystania z nich. Dużo lepiej będzie więc przynieść własny kubek, zamiast wciąż pożyczać go od innych. Możesz też dopytać, czy jest jakaś wspólna składka na kawę lub przynieść własną do podziału. Z pewnością zostanie to dobrze odebrane, a Ty przestaniesz się obawiać, że pijesz z czyjegoś kubka napoje, które nie należą do Ciebie.

Aplikacje i strony internetowe

W tej części artykułu opiszemy pokrótce kilka najbardziej znanych programów, które wspomagają pracę lekarzy. Zostały one podzielone na trzy główne rodzaje w zależności od ich przeznaczenia. Pierwszy z nich to kompendia wiedzy, czyli takie aplikacje i strony, z których możesz korzystać w codziennej pracy z pacjentem. Posiadają one bowiem indeksy leków, przydatne normy i skale, klasyfikacje chorób itd. Z kolei podrozdział o programach edukacyjnych zawiera przykłady popularnych aplikacji, które umożliwiają pogłębianie wiedzy i zdobywanie nowych umiejętności, m.in. poprzez zapoznawanie się z ciekawymi przypadkami klinicznymi lub analizowanie wyników badań. W ostatnim akapicie natomiast zostaną opisane aplikacje, które ułatwiają wyszukiwanie różnego rodzaju publikacji naukowych i prowadzenie własnych projektów badawczych.

Kompendia wiedzy

• eMPendium mobilne – to jedna z najbardziej popularnych aplikacji, zarówno wśród studentów, jak i w środowisku lekarskim. Przydaje się ona w codziennej pracy i nauce, a dzięki mnogości opcji, jakie posiada, stanowi kompleksowe źródło wiedzy. Aby móc bezpłatnie z niego korzystać, należy zarejestrować się na stronie internetowej Medycyny Praktycznej. Co można znaleźć w aplikacji? Przyjrzyjmy się jej głównym funkcjonalnościom.
  • Leki – to aktualizowana na bieżąco i bezpłatna baza, w której można odszukać informacje, takie jak nazwy substancji chemicznych (handlowe i międzynarodowe), działanie, dawkowanie, wskazania, przeciwwskazania, interakcje, skutki uboczne, wysokość refundacji w różnych jednostkach chorobowych i inne. Warto w tym miejscu podkreślić, że można z niej korzystać również za pośrednictwem strony internetowej Indeks Leków MP. Jest to szczególnie wygodne w sytuacji, gdy chcesz sprawdzić dawkowanie danej substancji w gabinecie w trakcie trwania wizyty. Wówczas zwykle masz już przed sobą komputer, więc wyszukanie tej informacji na stronie internetowej będzie dużo prostsze i szybsze niż wyciąganie w tym celu telefonu komórkowego.
  • Podręcznik – znajduje się tutaj wersja elektroniczna książki “Interna Szczeklika – mały podręcznik”, która stanowi zbiór najważniejszych informacji w dziedzinie chorób wewnętrznych. Funkcja ta gwarantuje nie tylko możliwość zrobienia sobie szybkiej powtórki, ale jest również doskonałym źródłem wiedzy, z którego można korzystać w szpitalu na dyżurze, w poradni lub podczas wizyty domowej.
  • Gabinet – a w nim dwie klasyfikacje: ICD-10 (Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych) oraz ICD-9 (Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Procedur Medycznych), a także eWUŚ, czyli system elektronicznej weryfikacji uprawnień świadczeniobiorców na podstawie Centralnego Wykazu Ubezpieczonych.
  • Wiadomości – czyli codzienna dawka informacji ze świata medycyny, które dostępne są także na portalu Medycyny Praktycznej.
  • Kalkulatory – znajdują się tutaj kalkulatory medyczne, które mogą okazać się przydatne w codziennej pracy lekarza m.in. do oceny ryzyka wystąpienia różnych stanów nagłych, wyliczenia wartości istotnych wskaźników czy też dawki niektórych leków. Są to np.: skala Wellsa, skala Apache II czy też kalkulator umożliwiający obliczenie przepływu roztworu dobutaminy, dopaminy, noradrenaliny w pompie infuzyjnej.
  • Wytyczne ESC – jest to dodatkowy moduł dostępny po zainstalowaniu, który zawiera kieszonkowe wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego.
  • Kalendarz – to kolejna funkcja aplikacji, z której można korzystać po pobraniu dodatkowego modułu. Umożliwia on obsługiwanie wizyt w gabinecie lekarskim.
  • Ekspert – to wypowiedzi znawców w dziedzinie kardiologii i otolaryngologii, których można wysłuchać na telefonie komórkowym.
  • TNM – w tym miejscu znajduje się klasyfikacja stopnia zaawansowania najważniejszych typów nowotworów.
  • Jeśli jednak uznasz, że nie potrzebujesz wszystkich funkcji oferowanych przez eMPendium mobilne, możesz zdecydować się na aplikacje, które zawierają tylko jedną lub kilka z wymienionych powyżej opcji. Oto przykłady tego typu programów:
    • z klasyfikacjami: drWidget ICD9, drWidget ICD10, ICD-10 Codes of Diseases;
    • z elektroniczną weryfikacją uprawnień świadczeniobiorców: mobilny eWuś, drWidget eWUŚ;
    • z informacjami o lekach: Leki Pharmindex Mobile, drWidget Baza Leków, drWidget ChPL, drWidget Interakcje;
    • z kalkulatorami medycznymi, normami i skalami: drWidget CalcMed, MDCalc Medical Calculator; drWidget Normy i Skale;
    • łączące wiele różnych funkcji: Medscape.
    • Twój Dyżur – to blog oraz kurs e-learningowy, na którym lekarze pracujący na SOR dzielą się swoim doświadczeniem i najnowszymi wytycznymi. Na kursie i blogu można znaleźć setki opisów przypadków medycznych, schematy myślenia klinicznego, czerwone flagi czy złote zasady i pułapki leczenia i diagnostyki. Jest tam również pole do dyskusji i wymiany doświadczeń pomiędzy lekarzami w komentarzach pod wpisami.
    • BartoszMówi.pl – to strona internetowa będąca wyszukiwarką leków. Podobnie jak opisany powyżej Indeks Leków MP umożliwia ona sprawdzanie informacji na temat różnych substancji bez konieczności sięgania po telefon komórkowy. Można tam przeczytać m.in. o refundacji, wskazaniach, wielkości opakowania, dawkowaniu czy też przejść do strony zawierającej pełną charakterystykę produktu leczniczego. Oprócz tego strona daje również możliwość obliczenia wartości kilku podstawowych wskaźników, które znajdują się w zakładce “Bartosz liczy”.
    • Aplikacje z siatkami centylowymi – to programy, które mogą okazać się przydatne w pracy lekarza rodzinnego lub pediatry. Stanowią one interesującą opcję, ponieważ umożliwiają wpisanie danych, takich jak wzrost, masa ciała, obwód głowy czy ciśnienie tętnicze krwi i ich szybkie porównanie z siatkami centylowymi. Dzięki temu wynik natychmiast pojawia się na ekranie telefonu komórkowego bez konieczności żmudnego przeglądania papierowych wersji norm. Oto kilka przykładów tego typu aplikacji: Child Growth Tracker, Centyle czy Siatki centylowe.
    • Gabinet drWidget – jest to program, służący do prowadzenia gabinetu lekarskiego. Można z niego korzystać zarówno na komputerze, jak i na telefonie komórkowym – do tego celu została stworzona specjalna wersja mobilna. Umożliwia on m.in. przeprowadzanie wizyt, wystawianie recept i e-zwolnień, rozliczanie z NFZ oraz mierzenie efektywności pracy. Aplikacja mobilna gabinetu posiada większość najważniejszych funkcji, które zapewniają wgląd do danych pacjenta i historii choroby, dostęp do wyników badań laboratoryjnych oraz grafiku pracy. Jest ona szczególnie przydatna w trakcie wizyt, które odbywają się w domu pacjenta. Warto zaznaczyć, że aplikacja posiada opcję synchronizacji z wersją komputerową programu, dzięki czemu zapisane dane będą dostępne z każdego urządzenia.
    • Aptekarz Receptury – to kolejna ciekawa aplikacja, zawierająca opisy ponad 250 najczęściej stosowanych leków recepturowych. W programie można znaleźć szereg informacji na temat składu, sposobu wykonania, zastosowania oraz postaci poszczególnych środków farmaceutycznych. Aplikacja zawiera również słownik skrótów, a także wykaz substancji silnie i bardzo silnie działających oraz odurzających. Oprócz tego znajdują się w niej przydatne kalkulatory i przeliczniki, dzięki którym bez trudu dobierzesz właściwą ilość oraz proporcje składników w konkretnym preparacie. Program może okazać się pomocny w pracy lekarzy takich specjalności jak np. dermatologia, alergologia czy też medycyna rodzinna.
    • MyTherapy – to aplikacja, której podstawowym zadaniem jest przypominanie pacjentom o konieczności przyjęcia leku. Dzięki ustawianym w programie powiadomieniom znacząco maleje ryzyko, że któraś z kolejnych dawek zostanie przypadkowo pominięta. Warto zachęcić pacjentów do wypróbowania tej aplikacji, jeśli uznasz, że poprawi to Waszą wzajemną współpracę i, tym samym, zapewni wyższą skuteczność terapeutyczną. Oprócz funkcji ustawiania przypomnień o lekach oraz aktywności fizycznej, daje ona również możliwość prowadzenia dziennika pomiarów (np. ciśnienia tętniczego krwi, poziomu glikemii czy masy ciała) i tworzenia na ich podstawie wykresów. Taki bilans można następnie obejrzeć na wizycie lekarskiej i wspólnie go omówić. Stanowi to interesującą opcję dla osób, które na co dzień korzystają z telefonu komórkowego i takie rozwiązanie jest dla nich wygodniejsze niż zapisywanie pomiarów na kartce papieru. Inne przykłady aplikacji umożliwiających tworzenie przypomnień o systematycznym przyjmowaniu leków to m.in. Weź Dawkę oraz Weź tabletkę.

Programy edukacyjne

• Więcej niż LEK – to platforma e-learningowa, oferująca kursy przygotowujące do Lekarskiego i Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Końcowego a także Kursy z Nauk Klinicznych przygotowujące do codziennej nauki na zajęcia kliniczne i do egzaminów końcowych. Struktura kursów oparta jest na pięciu filarach efektywnej nauki: odpowiedniej selekcji materiałów, planie pracy, systematyzacji wiedzy, wspólnej nauce i motywacji. Dodatkowo, portal oferuje bazę pytań do egzaminów, merytoryczne dyskusje, a także stałą opiekę dydaktyczną zespołu lekarskiego, który odpowiada na wszystkie pytania zadawane przez kursantów podczas nauki.
• MedTube – to platforma medyczna dla lekarzy, która posiada obszerną bibliotekę multimedialnych materiałów szkoleniowych. Zawiera ona ponad 20 000 filmów, kursów oraz różnego rodzaju dokumentów. Jest dostępna zarówno poprzez stronę internetową, jak i aplikację mobilną. Dzięki udostępnianym przez portal materiałom studenci oraz lekarze z całego świata mogą oglądać filmy przedstawiające zabiegi i procedury medyczne, a także słuchać wykładów prowadzonych przez znanych specjalistów. Nadrzędnym celem platformy jest szerzenie wiedzy w środowisku lekarskim.
• Medcases – to nowy polski serwis e-learningowy stworzony dla studentów oraz lekarzy stażystów i rezydentów. Oferuje on możliwość rozwiązywania przypadków klinicznych, pochodzących ze stale powiększanej bazy danych (obecnie zawierającej ponad 10 000 wpisów). Celem platformy jest pomoc w rozwijaniu umiejętności diagnostycznych oraz leczniczych. Z portalu można korzystać zarówno poprzez przeglądarkę internetową, jak i aplikację mobilną. Po zarejestrowaniu użytkownicy mogą za darmo przetestować program na trzech wylosowanych przypadkach medycznych. Zadanie polega na dokładnym zbadaniu wirtualnego pacjenta, zleceniu odpowiednich badań dodatkowych i ich zinterpretowaniu, a następnie postawieniu diagnozy. W niedalekiej przyszłości możliwe będzie również zaordynowanie leczenia, a także rozwiązywanie przypadków powiązanych z konkretnymi specjalizacjami. Za poziom merytoryczny platformy odpowiadają lekarze. Podobnym programem, tym razem w języku angielskim, jest Prognosis: Your Diagnosis.
• Figure 1 – to aplikacja, która oferuje możliwość wymiany doświadczeń i dyskusji na temat prawdziwych przypadków klinicznych publikowanych przez lekarzy z całego świata. Do każdego z opisów dołączone zostaje zdjęcie, przygotowane w taki sposób, aby zapewnić anonimowość pacjentom. Podstawowym celem programu jest doskonalenie umiejętności diagnostycznych lekarzy. Staje się to możliwe dzięki analizowaniu prawdziwych sytuacji klinicznych i korzystaniu z wiedzy oraz doświadczenia specjalistów.
• LearningRadiology – to platforma, która pomaga w praktycznej nauce zagadnień z dziedziny radiologii. Na stronie można znaleźć bogatą bazę materiałów składającą się z wykładów, zdjęć radiologicznych i testów. Regularnie pojawiają się tam nowe przypadki kliniczne, które stanowią doskonałą formę nauki dla studentów kierunku lekarskiego oraz młodych lekarzy. Co ciekawe, są one publikowane również na popularnych portalach społecznościowych, takich jak Facebook, Twitter czy Instagram. Ponadto portal posiada serię materiałów wideo o charakterze edukacyjnym na kanale YouTube.
• eEKG – jest to program, który pozwala na interpretację zapisów krzywej EKG. Znajduje się w nim algorytm, który krok po kroku prowadzi przez kolejne etapy opisu tego badania. Oprócz tego aplikacja zawiera również bazę przypadków klinicznych wraz z komentarzami ekspertów w dziedzinie kardiologii. Dzięki temu możesz uczyć się na konkretnych przykładach i na co dzień sprawdzać swoją wiedzę oraz postępy w nauce. Korzystanie z programu jest możliwe po potwierdzeniu uprawnień lekarskich i wygenerowaniu specjalnego kodu dostępnego na stronie internetowej. Podobnymi aplikacjami, służącymi do nauki EKG, są EKG Vademecum oraz A to Z ECG Interpretation.
• Aplikacje z atlasami anatomicznymi – to szereg programów, umożliwiających naukę oraz powtórzenie podstawowych wiadomości z zakresu anatomii. Oto kilka przykładów takich aplikacji: Gray’s Anatomy, 3D Skull Atlas, Anatomy Learning, Sobotta Anatomy.
• MAG Skróty Medyczne – to program dostępny w kilku różnych wersjach językowych, zawierający bazę skrótów wykorzystywanych w medycynie. Może okazać się przydatny dla studentów kierunku lekarskiego oraz osób, które planują rozpocząć pracę za granicą i chcą poszerzyć swoje słownictwo w zakresie fachowej terminologii.

Narzędzia naukowe

• Prime PubMed – jest to aplikacja, za pomocą której można wyszukiwać publikacje naukowe, czytać je, porządkować oraz udostępniać innym osobom. Zawiera ponad 20 milionów rekordów i jest powiązana z serwisem PubMed, będącym największą na świecie anglojęzyczną bazą artykułów z dziedziny medycyny i nauk biologicznych.
• Researcher – to ciekawy program, który gwarantuje, że pozostaniesz na bieżąco z nowościami ze świata nauki. W aplikacji można ustawić alerty, które informują o pojawieniu się nowych artykułów w czasopismach związanych z interesującą Cię dziedziną. Do wyboru jest dziesięć różnych obszarów naukowych, takich jak m.in. ekonomia i finanse, nauki społeczne i psychologia czy medycyna i nauki o zdrowiu.
• Mendeley – to rodzaj organizera bibliografii, który jest pomocny w trakcie pisania własnych artykułów naukowych. Jest dostępny w formie programu komputerowego oraz aplikacji mobilnej. Dzięki niemu możesz łatwo dodawać kolejne pozycje do wykazu piśmiennictwa wprost z przeglądarki internetowej. Dodatkowo, program oferuje możliwość zmiany stylu bibliografii w zależności od tego, do jakiego czasopisma planujesz wysłać swój artykuł. Stanowi to ogromne ułatwienie, ponieważ nie musisz wykonywać tej pracy ręcznie, a cały proces przebiega automatycznie w zaledwie kilka sekund. Innymi programami przydatnymi przy tworzeniu bibliografii oraz pisaniu prac naukowych są np. EndNote, Zotero czy EasyBib.

Inne przedmioty

Oprócz opisanych powyżej narzędzi uniwersalnych istnieje cała grupa przedmiotów, które przydają się lekarzom wykonującym określone specjalności lub pracujących w konkretnych miejscach, np. w poradni. W tej części poradnika zajmiemy się opisaniem części z nich z zaznaczeniem, że lista ta jest ograniczona i z całą pewnością nie wyczerpuje tematu.

• Jednorazowe rękawiczki, szpatułki i maseczki – to przybory, które powinny być łatwo dostępne w Twoim miejscu pracy, w szpitalu lub poradni. Zazwyczaj nie stanowi to problemu, ale sytuacja się komplikuje, jeśli jako specjalizację wybierzesz medycynę rodzinną lub po prostu jednym z Twoich obowiązków będą wizyty domowe w ramach działalności danej przychodni. Wówczas musisz pamiętać, aby przedmioty te zabrać ze sobą, np. w służącej do tego lekarskiej teczce. Pakując do niej zestaw jednorazowych rękawiczek, szpatułek i maseczek, nie musisz myśleć o nich każdorazowo przed pójściem na wizytę domową – wystarczy, że weźmiesz ze sobą całą torbę.
• Termometr automatyczny – podobnie jak w przypadku opisanych powyżej przedmiotów, narzędzie to powinno być ogólnodostępne na Twoim oddziale w szpitalu. Kiedy więc warto się w nie zaopatrzyć? Przede wszystkim, jeśli pracujesz w poradni oraz jeździsz na wizyty domowe. Bezdotykowy termometr automatyczny posiada wiele zalet w stosunku do tradycyjnych, szklanych urządzeń (obecnie bezrtęciowych). Po pierwsze, pozwala on na wykonanie pomiaru w kilka sekund, co znacząco skraca czas diagnozowania pacjenta i pozwala szybko ocenić jego stan. Jest to szczególnie pożądane w sytuacji, gdy badasz dziecko – taki sposób mierzenia temperatury oszczędza maluchowi niepotrzebnego stresu, a Tobie nerwów związanych z trudnościami pomiaru. Po drugie, używanie termometrów bezdotykowych minimalizuje ryzyko związane z rozprzestrzenianiem się chorób pomiędzy pacjentami. Tym samym, jest to zdecydowanie wygodniejsze, ponieważ nie musisz każdorazowo myśleć o dokładnym zdezynfekowaniu używanego sprzętu. Należy w tym miejscu podkreślić, że termometr powinien pochodzić od sprawdzonego, znanego producenta. Wówczas nie musisz się obawiać o jakość wykonywanych pomiarów oraz ich powtarzalność.
• Otoskop – to kolejne niezastąpione urządzenie stosowane przez lekarzy wykonujących takie specjalności jak otolaryngologia, medycyna rodzinna, pediatria czy choroby wewnętrzne. Oczywiście w przypadku pierwszej z wymienionych tutaj dziedzin, używane narzędzia powinny odznaczać się najwyższą jakością, być zbudowane z wytrzymałych materiałów i posiadać funkcje, takie jak odpowiednio duże powiększenie obrazu oraz bardzo jasne oświetlenie. Krótko mówiąc, dobrze, aby pochodziły z tzw. górnej półki. Sytuacja jest nieco inna, jeśli jesteś początkującym lekarzem, a z otoskopu zamierzasz korzystać w pracy w poradni. Wówczas możesz zdecydować się na tańszy, mniej zaawansowany model, który spełni swoją podstawową funkcję. Przy zakupie zwróć jednak uwagę na parametry oferowane przez konkretnego producenta. Chodzi tutaj przede wszystkim o wielkość otoskopu (standardowy lub kieszonkowy, który jest tańszy i wygodniejszy, jeśli planujesz zabierać go ze sobą na wizyty domowe), rodzaj oświetlenia (ksenonowo-halogenowe lub ledowe, które zapewnia dłuższą pracę przy mniejszym zużyciu energii) oraz akcesoria (wzierniki, ich typ, cenę i dostępność).
• Pulsoksymetr kieszonkowy – to przedmiot, który przyda się zarówno osobom pracującym w poradni, jak i na różnego rodzaju oddziałach internistycznych czy ratunkowych. W warunkach szpitala możesz oczywiście od razu monitorować pacjenta przy użyciu specjalnej aparatury. Czasem jednak istnieje potrzeba szybkiego pomiaru saturacji krwi, a w danym momencie wykorzystywane do tego urządzenia znajdują się daleko lub wszystkie są zajęte przez innych chorych. W takiej sytuacji pulsoksymetr kieszonkowy okazuje się niezastąpiony. Umożliwia bowiem dokonanie odczytu i podjęcie ważnych decyzji terapeutycznych w krótkim czasie. Dostępne obecnie na rynku nowsze modele, pochodzące od sprawdzonych producentów, skutecznie eliminują artefakty, są wytrzymałe i precyzyjne, nawet w przypadku pacjentów z niską perfuzją obwodową.
• Młotek neurologiczny – to kolejne narzędzie, z którego chętnie korzystają nie tylko neurolodzy, ale również lekarze innych specjalności, takich jak psychiatria, intensywna terapia, medycyna rodzinna, choroby wewnętrzne czy pediatria. Podobnie jak w przypadku wcześniej wymienionych przedmiotów, przydaje się on w szpitalu (gdzie zwykle można korzystać z ogólnodostępnych narzędzi) oraz w przychodniach lekarskich. Wybierając własny młotek neurologiczny, warto zwrócić uwagę na dostępne modele. Istnieje kilka podstawowych rodzajów, spośród których najbardziej popularne to młotek Taylora (składający się z trójkątnego kawałka gumy z metalową rączką), Babińskiego (złożony z rękojeści i okrągłej głowicy) czy Bucka (zaopatrzony dodatkowo w pędzelek i szpikulec).
• I inne…

Podsumowanie

Mamy nadzieję, że ten poradnik pomoże Ci skompletować narzędzia, których będziesz używać na co dzień w swojej pracy jako lekarz. Bez wątpienia duża część z nich przydaje się już na studiach, w trakcie zajęć klinicznych i stanowi nieocenioną pomoc podczas nauki oraz zdobywania umiejętności praktycznych. Na koniec chcielibyśmy podkreślić, że nie należy obawiać się korzystania z opisanych powyżej akcesoriów. Sprawdzanie dawkowania określonego leku lub jego interakcji w aplikacji mobilnej to żaden wstyd – jest to codzienna zawodowa aktywność. Będąc na stażu podyplomowym lub w trakcie rezydentury, masz przed sobą jeszcze wiele lat edukacji i nabywania doświadczenia. Trzeba zaakceptować, że minie trochę czasu, zanim uda Ci się w pełni opanować takie rzeczy jak np. algorytmy diagnostyczne, schematy leczenia czy nawet nazwy handlowe leków. Z tego powodu warto ułatwiać sobie pracę, wykorzystując dostępne na rynku udogodnienia. Z czasem okaże się, że dzięki wielokrotnemu sprawdzaniu, doczytywaniu pewnych informacji, a także korzystaniu z wiedzy i pomocy starszych lekarzy wiele czynności stanie się dla Ciebie prostszych i wejdzie Ci w nawyk. Przed Tobą długa droga, ale na pewno sobie poradzisz. Powodzenia!